Voedselzekerheid of duurzaamheid?
De Russische inval in Oekraïne heeft bijna alle West-Europese landen verrast. Wie had kunnen denken dat zoiets anno 2022 nog zou gebeuren. In Europa. We zijn via de krant, internet, social media, radio en televisie getuige van verschrikkingen waar we ons jarenlang nauwelijks een voorstelling van konden maken. Miljoenen Oekraïners zijn inmiddels gevlucht. En ook in Nederland voelen we de effecten van de oorlog, van de sancties, in stijgende energieprijzen en plotselinge inflatie, door onze afhankelijkheid van Russisch gas, olie en steenkool.
Maar er is ook een ander effect. Sinds de invasie begon exporteren Rusland en Oekraïne nauwelijks nog voedingsstoffen en kunstmest. De schappen met zonnebloemolie in onze supermarkten zijn plots leeg en vooral in Afrika zijn grote zorgen of er wel genoeg graan blijft komen voor de voedselvoorziening. Ineens wordt zichtbaar hoe fijnmazig de handelsstromen wereldwijd vertakt zijn en hoe groot de onderlinge afhankelijkheid is. En wat de impact is als er één land geïsoleerd raakt en wegvalt uit de keten.
Die verwevenheid zie je ook bij de transitie naar een duurzamere landbouw. Ook daarin sta je niet op jezelf. Keuzes die wij in Nederland maken zoals het wel of niet inkrimpen van de veestapel, hebben ook invloed op de handelsstromen. Copa en Cogeca – de Europese LTO – roepen op om vanwege de voedselzekerheid de Farm to fork strategy op de langere baan te schuiven en eerst te zorgen voor genoeg voedsel. Maar is dit wel nodig? Sowieso heeft de benodigde transitie een lange doorlooptijd, kunnen we het ons veroorloven het ingezette proces nog verder te vertragen?
Onlangs stelde de economisch directeur van het Wereldvoedselprogramma nog dat er volgens onderzoek van de Wageningen Universiteit voor de komende zes maanden wereldwijd geen voedseltekort hoeft te zijn. De huidige situatie illustreert in ieder geval heel helder dat de wereldeconomie een fijnmazig web is dat kwetsbaar is voor verstoring. De transitie naar duurzame landbouw kan omwille van milieu en klimaat niet nóg langer wachten. Het wordt echter steeds duidelijker dat de opgave groot is, want er zal ook een nieuwe balans in de handelsstromen gevonden moeten worden. En uiteindelijk moeten voedselzekerheid en duurzaamheid weer hand in hand verder!
Ingrid Becks
secretaris / directeur