Verslag Relatiedag 12 juni 2024, Digitalisering

Publicatie | 14-06-2024

Dit jaar was het centrale thema van de Ctgb relatiedag ‘digitalisering’, met de nadruk op de kansen en uitdagingen van de digitalisering van een etiket of gebruiksvoorschrift, de mogelijkheden in handhaving en het  eigenaarschap van data. Verschillende sprekers vanuit het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG), NVZ (voorheen Nederlandse Vereniging van Zeepfabrikanten), Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA,) Erasmus School of Law, Ecolab, Buckman, Croplife NL en BO Akkerbouw namen ons mee en er ontstonden mooie gesprekken en levendige discussies. Aan het einde van de dag stelden we samen vast: data is van niemand maar als we ze delen, kunnen we kennis vermeerderen en maakt de digitalisering een sprong vooruit.

Secretaris/directeur Ingrid Becks opent de dag met een welkomstwoord. Daarna geeft ze een korte terugblik op het afgelopen jaar waarbij ze onder andere stil staat bij de verdere uitrol van het IPM protocol rodenticiden, analyse van externe knelpunten doorlooptijden, goedkeuring glyfosaat, opening Verduurzamingsloket, vrijstellingen in de fruitteelt en enkele juridische uitspraken. Verschillende onderwerpen zorgden voor de nodige media-aandacht. Daarnaast zien we toenemende zorgen over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen terwijl de kaders strenger worden. Een uitdagend vraagstuk. Vanuit het Ctgb zetten we steeds meer in op het vertellen van ons verhaal.

Collegevoorzitter Rob van Lint: de Relatiedag is een dag mét en vóór onze relaties. We willen ruimte bieden voor informele contacten. Daarnaast vinden we het belangrijk dat de dag ook inhoudelijk interessant en informatief is voor alle bezoekers. Dit jaar wederom een onderwerp dat uit de evaluatie naar voren kwam ‘digitalisering’.

Digitalisering raakt op verschillende manieren aan toelating en gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en biociden en dus aan het werkveld van het Ctgb. Hij noemt hierbij vijf perspectieven;

1. Het Ctgb-bedrijfsproces dat steeds verdergaand gedigitaliseerd wordt en hierdoor bijdraagt aan efficiency en de doorlooptijden.
2. Toegang tot een aanvraag. Er wordt dit najaar gestart met een klankbordgroep voor de ontwikkeling van een gepersonifieerde digitale omgeving ‘mijn Ctgb’. In deze omgeving zal alle communicatie rondom een aanvraag centraal, digitaal plaatsvinden.
3. De Toelatingendatabank bevat een overzicht van alle toegelaten middelen en besluiten en past helemaal in de lijn van openheid en transparantie. Er is een mogelijkheid voor export van data.
4. Innovatie en precisietechniek, efficiënte tooling, monitoring, precisietoepassing en samenwerken in de keten worden bevorderd door digitalisering maar hebben ook betekenis voor gebruik, beoordeling en meer duurzame toepassing. Ook AI biedt mogelijkheden.
5. Door digitalisering van de gebruiksvoorschriften is er verbetering mogelijk in de ondersteuning van de handhaving en daarmee de naleving.

Maar er liggen ongetwijfeld meer kansen en mogelijkheden voor digitalisering op het ons terrein. Onderliggende vragen zijn, wie is eigenaar en wie is verantwoordelijk voor het beschermen van de data?

Digitalisering

Erol Hofmans, Projectmanager elektronische productinformatie (ePI) CBG, is de drijvende kracht achter het initiatief en totstandkoming van de ePI Key Principles, de EU ePI gemeenschappelijke standaard voor elektronische productinformatie (ePI) en de publicaties van de eerste ePI’s in Europa.

Voor het CBG is het bevorderen van ‘goed gebruik’ van geneesmiddelen één van de strategische ambities. Deze pilot sluit hierop aan. Het gaat hierbij om een verbeterde toegang tot productinformatie en verbeterde, meer toegankelijke informatievoorziening aan patiënten. Eenduidig en gestandaardiseerd informatieaanbod helpt daarbij. In juni is de Nederlandse CBG Pilot voltooid en in de tweede helft van dit jaar start de Europese ePI implementatiefase. In zijn bijdrage deelt Hofmans de CBG ervaringen die als voorbeeld kunnen dienen voor digitale productinformatie van gewasbeschermingsmiddelen of biociden. Hij geeft ons mee dat digitalisering begint bij de gebruiker en niet met de techniek en benadrukt het belang van internationale overeenstemming over de uitgangspunten.

Jan Verschoor, Algemeen directeur CropLife NL gaat in op de vraag of er een digitaal etiket voor gewasbeschermingsmiddelen moet komen. Hij onderscheidt vier aspecten:

1. Betrokkenheid van de verschillende organisaties in de keten met ieder hun eigen belangen maakt werken aan één digitaal etiket complexer en minder handzaam maar biedt wel kansen voor de handhaving.
2. Brede toepassing van digitalisering binnen een streng gereguleerde sector ontwikkelen is ingewikkeld. Croplife heeft productinformatie geordend in een database die beschikbaar is via een laagdrempelige app (Agro E-label).
3. Doel van het digitale label heeft raakvlakken met geneesmiddelenbranche. Zo kan men complexe informatie toegankelijk maken en bijvoorbeeld verbinden met andere informatiebronnen zoals het weer.
4. In de toekomst moeten we beter gebruik van het digitale etiket stimuleren maar de vraag is wie neemt welke rol en wie is waar verantwoordelijk voor. Er is geen wereld meer zonder digitaal etiket.

Chuchu Yu, Manager Scientific & Regulatory Affairs NVZ, schetst het perspectief voor een digitaal etiket voor biociden vanuit de reinigings- en desinfectiemiddelenbranche. De middelen worden zowel door professionals als consumenten gebruikt en zijn essentieel voor de volksgezondheid en voedselveiligheid. Er zijn wettelijke etiketteringsverplichtingen. Een digitaal etiket mag mits er een fysiek etiket aanwezig is. Een digitaal etiket kan de leesbaarheid, het gemak en begrip verbeteren en is eenvoudiger uit te geven in meerdere talen. Een QR-code maakt een verwijzing naar aanvullende, uitgebreidere informatie makkelijker. Een etiket kan al wel met symbolen vereenvoudigd worden. In het kader van duurzaamheid en hergebruik van verpakkingen heeft een digitaal etiket als voordeel dat het altijd de juiste informatie bevat.

Chuchu Yu sluit concluderend af dat het digitale etiket een waardevolle toevoeging is op het fysieke etiket maar dat dit nog niet zomaar kan worden vervangen. Er zijn situaties denkbaar waarin raadplegen van een digitaal etiket niet voor de hand ligt. We moeten hiervoor op Europees niveau een visie bepalen inclusief aangepaste wetgeving.

Na deze presentaties volgt een discussie over de toepasbaarheid van het digitale etiket met de drie sprekers waarbij we een drietal uitgangspunten vaststelden die de basis zijn voor de start. Stel de eindgebruiker centraal. Welke informatie is noodzakelijk en welke wenselijk. Zorg voor harmonisatie op EU-niveau. Betrek veel stakeholders uit diverse landen. Een aantal zal mede aan kop willen lopen, anderen volgen later. En biedt gebruiksvoorschriften aan op verschillende wijzen zodat je iedereen bereikt. Dit kan een digitaal of fysiek etiket zijn.

Innovatie en vernieuwing van het Toezicht – Erno Bammens, Manager Innovatielab NVWA en Tanya Greene, Adviseur Innovatielab NVWA. Onze samenleving en maatschappij zijn continu in ontwikkeling. Naast thema’s als duurzaamheid, globalisering en oorlogen speelt ook een veranderende maatschappelijke en politieke houding ten aanzien van uitvoering en toezicht. En dat toezicht is de basis van de NVWA. Vanuit innovatie en vernieuwing wordt gewerkt aan de inzet van nieuwe technieken en toepassingen en van zintuigelijke waarneming door inspecteurs naar ook digitale waarneming, door eigen data en data van derden. De NVWA wil met de branche mee digitaliseren. Dit helpt haar bij de handhaving waar het inzetten van mensen een probleem is, omdat er simpelweg niet genoeg mensen beschikbaar zijn. Dan is digitalisering mede een oplossing.

Tanya neemt ons mee in de demo ‘NVWA Internet Suite’. Deze tool maakt een internet scan van beschikbare online bronnen na het invoeren van zoekwoorden of afbeeldingen. Het brengt online bronnen in kaart die verder geanalyseerd kunnen worden en helpen bij het vinden van nieuwe patronen en risico’s die inspecteurs helpen bij het prioriteren en keuzes maken voor controles. De tool scant real time data en is in die zin altijd up-to-date. De NVWA stelt de tool graag ter beschikking aan andere toezichthouders als de beveiliging extern goed is ge-audit.

Eigendom van data: feit of fictie? – Prof. dr. Koen Swinnen – Leerstoel Privaatrecht en Publieke en Private Belangen, Erasmus  School of Law Wie is eigenaar van de digitale data? Werelds meest waardevolle bron is data, ‘het nieuwe goud’.

Nu wordt de eigenaar meestal gezien als degene die de data heeft gegenereerd. Maar kunnen data juridisch wel een eigenaar hebben? Swinnen concludeert dat je contractuele afspraken kunt maken, maar dat juridisch niemand data-eigenaar is. Het begrip data past namelijk niet binnen ons goederenrecht en het concept van ‘eigendom’. Juridisch gezien is ‘eigendom’ het meest omvattende recht op fysieke zaken en vermogensrechten. Data vallen hier niet onder. Dus er is geen eigendom van data mogelijk en daarmee zijn data van niemand.

Hoe gaan we hiermee verder? Swinnen stelt: ga het eigendom van data niet inpassen in ons goederenrecht maar behandel data als iets anders, iets bijzonders en laat het goederenrecht dat al eeuwen goed werkt zoals het is. Zoek naar een nieuwe constructie die een verbinding maakt tussen eigendom en data.

Deelsessies Biociden en Gewasbeschermingsmiddelen

Biociden

De inzet van digitalisering om de kwetsbaarheid van voedselveiligheid te verminderen en de kwaliteit te verbeteren – Lars van Egmand, Technical Excellence Specialist Dairy, Ecolab Van Egmond laat zien hoe meer digitale processen kunnen bijdragen aan het optimaliseren van het biocidegebruik in de levensmiddelenindustrie. Zo wordt zowel onveilige onderdosering, als inefficiënte, niet-duurzame overdosering voorkomen. Er zijn vier factoren belangrijk voor een goede reiniging: temperatuur, chemie, tijd en de machine/installatie. Het digitaal meten en verwerking van data biedt kansen voor vermindering van kwetsbaarheid van de voedselveiligheid.

Digitalisering versus duurzaamheid toegepast in een in situ systeem – Raf Leyman, Regulatry Affairs Manager, Buckman gaat in op de uitdagingen in de pulp- en papierindustrie. Er is druk om het watergebruik te verminderen, vervuiling tegen te gaan van recycled materiaal, er is een grotere afhankelijkheid van vergisters voor de reiniging afvalwater en de vermindering van het gebruik van chemie. Dit alles met het oog op veiligheid en milieu. Dit vereist nog meer precisie en dat kan door verdere digitalisering en verfijning in het proces.

In de discussie wordt opgemerkt dat als meer data digitaal beschikbaar zijn, men gerichter kan sturen met minder inzet van biociden. Dit bevordert ook de duurzaamheid. Maar sluiten de gebruiksvoorschriften hier op aan? Die zijn nu niet flexibel maar kan dat wel? Hoe brengen we dit bij elkaar? En hoe houden we toezicht op gebruik?

Gewasbescherming

Digitale etiketten: vergaande risicobeperking door minder complexiteit – Jo Ottenheim, Manager Verantwoord gebruik en distributie Croplife NL - Een digitaal etiket is meer dan een elektronisch etiket. Dat is in feite een pdf van het etiket terwijl een digitaal etiket extra en meer interactieve mogelijkheden biedt. Een digitaal etiket bevat gestructureerde gegevens over gebruiksvoorschriften en - aanwijzingen en veiligheidsinformatie die makkelijk en snel zijn aan te passen. De gegevens zijn te koppelen met andere bronnen zoals systemen voor de bedrijfsvoering en adviessystemen. Het geeft toegang tot andere digitale bronnen zoals het weersverwachtingen, spuitcomputers, precisiebespuitingen, enzovoort. Een app bevordert de toegankelijkheid. Hierbij is het nodig dat de overheid de voorwaarden schept voor digitale etiketten, standaardisatie van etiketten en een goede registratie en documentatie.

De boer behoeft een data-roer; ontwikkeling van de boerendataruimte voor precisie en verantwoording – Corné Kempenaar, Coördinator data & precisielandbouw, BO Akkerbouw - Digitalisering is voor boeren geen doel op zich maar een middel tot een betere monitoring van bedrijfsprocessen, bedrijfsvoering, verantwoording milieuprestaties, ketenoptimalisatie en kennisontwikkeling. Uitwisseling van gegevens maakt precisielandbouw bereikbaar en legt dit vast, waarmee het gebruik aantoonbaar en controleerbaar wordt. De digitalisering verloopt via verschillende projecten maar samenwerken is noodzakelijk om digitalisering te laten bijdragen aan de Landbouw van de Toekomst!

In de discussie wordt aandacht gevraagd voor het feit dat data zijn nog te veel gericht op de bedrijfsvoering (kg/ha middelverbruik) en beter zouden moeten aansluiten bij een geïntegreerde akkerbouw/‘weerbare teelten’. De uitwisseling van gestructureerde gegevens zal meer op andere schakels in de keten gericht moeten worden. Hiervoor is regie vanuit de overheid nodig die de hele keten overziet. Vertrouwen speelt een belangrijke rol als van telers gevraagd wordt om data over hun bedrijfsvoering te delen. In een code of conduct zullen afspraken hierover vastgelegd moeten worden, ook over bijvoorbeeld het eigendom van die data.

Vanaf volgend jaar is de Ctgb relatiedag in het voorjaar; donderdag 27 maart 2025.

Mocht u naar aanleiding van dit verslag contact willen hebben met ons of een van de sprekers? Stuur dan een berichtje naar Team Communicatie.