De chemische familie van neonicotinoïden is een groep werkzame stoffen die verwant is aan nicotine. Middelen op basis van neonicotinoïden worden ingezet als insectenbestrijdingsmiddel. Ze worden door verschillende wetenschappers in meer of mindere mate in verband gebracht met de verhoogde wintersterfte onder bijenvolken wereldwijd. Hierover komen regelmatig nieuwe wetenschappelijke onderzoeken beschikbaar.
De laatste jaren zijn de toelatingen van gewasbeschermingsmiddelen op basis van neonicotinoiden sterk ingeperkt. Door deze sterke restricties is voor de meeste neonicotinoiden het verzoek tot vernieuwing van de goedkeuring van de werkzame stof ingetrokken door de aanvrager of het verzoek daartoe afgewezen. Op dit moment is alleen de werkzame stof acetamiprid nog goedgekeurd in Europa.
Toenemende inperking
Om bijen en andere bestuivers te beschermen besloot de Europese Unie in 2013 al tot een verbod op buitengebruik op bloeiende planten. Op 27 april 2018 stemden de EU-lidstaten in met het voorstel van de Europese Commissie om voor drie neonicotinoïden het buitengebruik totaal te verbieden. Gewasbeschermingsmiddelen op basis van clothianidin, imidacloprid en thiamethoxam mochten voortaan alleen nog worden gebruikt in gesloten, permanente kassen.
Voor het gebruik in kassen golden al strenge eisen. Het besluit is twintig dagen na publicatie in het officieel orgaan van de Europese Unie in werking getreden. Vanaf de inwerkingtreding van het besluit mochten de middelen nog zes maanden worden (op)gebruikt. Voor met deze middelen behandeld zaaizaad gold dezelfde termijn, tenzij het zaad was bedoeld voor planten die hun hele levenscyclus in de kas staan. Gebruikers van imidaclopridhoudende middelen waren verplicht een gecertificeerde zuiveringsinstallatie te plaatsen zodat de belasting van het oppervlaktewater in glastuinbouwgebieden met imidacloprid definitief werd teruggedrongen.
Inmiddels zijn de werkzame stoffen clothianidin, imidacloprid en thiamethoxam niet meer goedgekeurd in Europa.
Het Ctgb houdt de wetenschappelijke ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. Bij de beoordeling van gewasbeschermingsmiddelen en biociden kijkt het Ctgb in hoeverre de aangevraagde toepassingen een risico vormen voor mens, dier en milieu. Voor de risico's voor bijen maakt het daarbij onder meer gebruik van de Lijst bij-aantrekkelijke gewassen. Als er nieuwe wetenschappelijke informatie beschikbaar komt die een risico aantoont voor mens, dier of milieu voor in Nederland toegelaten toepassingen, dan zal het Ctgb hiernaar handelen (meer over de werkwijze van het Ctgb).